Cà phê nhân xanh, hay còn được gọi là cà phê chưa rang, là một trong những mặt hàng nông sản chủ lực xuất khẩu của Việt Nam, đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu cà phê nhân. Với sự hiện diện tại hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, sản phẩm này không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn chiếm lĩnh các thị trường lớn như Đức, Mỹ, Tây Ban Nha, và các thị trường mới nổi như Trung Quốc, Nga, Hàn Quốc, Nhật Bản.
Cà Phê Nhân: Khái Niệm Và Phân Loại
Cà phê nhân (green coffee bean), còn gọi là cà phê xanh, là loại hạt cà phê ở trạng thái nguyên bản sau khi đã được sơ chế (ướt, khô hoặc honey), nhưng chưa trải qua quá trình rang chín. Đây là dạng nguyên liệu đầu vào quan trọng trong ngành rang xay và xuất khẩu, vì nó bảo lưu gần như trọn vẹn phẩm chất gốc của hạt: từ hương thơm thô, độ ẩm, màu sắc cho đến cấu trúc sinh học bên trong.
Hạt cà phê nhân được tách vỏ thịt, vỏ nhớt, và vỏ trấu qua các quy trình sơ chế khác nhau, sau đó được phơi hoặc sấy khô đến khi đạt độ ẩm tiêu chuẩn (khoảng 11.5–12.5%). Trong chuỗi cung ứng, cà phê nhân là sản phẩm trung gian có thể lưu trữ và vận chuyển lâu dài, trước khi được phân loại, rang và pha chế thành thức uống.
Tại Việt Nam, có ba nhóm giống cà phê phổ biến nhất tạo ra cà phê nhân:
-
Arabica (Coffea Arabica): chiếm khoảng 7–10% tổng sản lượng. Loại này cho hạt dài, dẹt, màu xanh nhạt đến xanh lục, mang hương thơm thanh tao, độ chua cao và hậu vị ngọt. Arabica chỉ phù hợp với những vùng cao trên 1.000m như Cầu Đất (Lâm Đồng), Sơn La, Điện Biên…
-
Robusta (Coffea Canephora): chiếm hơn 90% sản lượng tại Việt Nam, phổ biến tại Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Hạt tròn hơn, nhỏ hơn, màu xanh xám hoặc vàng nâu, có vị đắng mạnh, ít chua, hàm lượng caffeine cao. Robusta dễ trồng hơn, chịu hạn và sâu bệnh tốt hơn Arabica.
-
Excelsa (Liberica): chiếm tỉ trọng rất nhỏ nhưng đang được chú ý trở lại. Hạt Excelsa lớn, thuôn, có độ cứng cao, phù hợp với vùng đất khó canh tác như Tây Ninh, Quảng Trị. Mùi thơm độc đáo, hậu vị dày, thường được dùng để blend với Robusta hoặc Arabica nhằm tăng tầng hương.
Mỗi loại cà phê nhân mang trong mình tiềm năng hương vị khác nhau, phụ thuộc vào giống cây, thổ nhưỡng, độ cao, khí hậu và phương pháp sơ chế. Hiểu rõ từng dòng cà phê nhân sẽ giúp các nhà rang xay và thương nhân tối ưu chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường nội địa lẫn xuất khẩu.
Phân Loại Theo Kích Thước Và Phương Pháp Chế Biến
Cà phê nhân được phân loại theo nhiều tiêu chí như kích cỡ hạt, phương pháp chế biến và vùng canh tác. Các phương pháp chế biến phổ biến bao gồm phương pháp khô, ướt, và mật ong, từ đó cho ra đời những loại hạt cà phê như Natural, Pulped Natural và Washed. Ngoài ra, kích thước hạt cà phê cũng là thước đo quan trọng. Thông thường, hạt cà phê lớn có giá trị cao hơn, và phương pháp sàng lọc thông qua lỗ kim loại là tiêu chuẩn quốc tế.
Quy Trình Chế Biến Và Bảo Quản
Quy trình chế biến cà phê nhân bắt đầu từ việc thu hoạch những quả cà phê chín đỏ. Tùy theo từng phương pháp mà sau đó quả cà phê sẽ được tách vỏ và sơ chế để giảm độ ẩm dưới 12.5%. Các công đoạn tiếp theo bao gồm sàng lọc, phân loại và nếu cần thiết sẽ được bắn màu, đánh bóng. Bảo quản cà phê nhân có thể được thực hiện thông qua hai phương pháp chính: trong bao tải hoặc trong các silo kín. Điều này đảm bảo hạt cà phê được bảo quản tốt nhất, tránh sự tác động của nấm mốc và biến đổi chất lượng.
Giá Trị Kinh Tế Và Ứng Dụng Của Cà Phê Nhân
Giá trị của cà phê nhân không chỉ dừng lại ở xuất khẩu nguyên liệu, mà còn mở rộng trong các ngành công nghiệp thực phẩm và dược phẩm. Với các kích cỡ sàng lọc khác nhau, từ 14 đến 18, cà phê nhân là nguyên liệu cơ bản để sản xuất các sản phẩm rang xay và hòa tan. Đặc biệt, chiết xuất cà phê xanh được coi là một nguyên liệu trong thực phẩm chức năng, hỗ trợ giảm cân hiệu quả. Thị trường sản xuất cà phê nhân của Việt Nam luôn duy trì ở mức cao với sản lượng hàng năm trên 1.2 triệu tấn, với phần lớn sản phẩm được xuất khẩu, góp phần không nhỏ trong việc xác lập vị thế của Việt Nam trên bản đồ cà phê thế giới.
Kết Luận
Cà phê nhân xanh là một sản phẩm nông sản chiếm vai trò quan trọng trong công nghiệp cà phê, không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao mà còn góp phần tạo nên thương hiệu của cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế. Qua bài viết, mong rằng bạn đọc có thêm thông tin và kiến thức thực tiễn về loại nông sản đặc biệt này.
