Brazil, quốc gia sản xuất và xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới, mới đây đã công bố bản điều chỉnh đáng chú ý: sản lượng cà phê năm 2025 được dự báo sẽ đạt 55,7 triệu bao (loại 60kg), tăng 2,7% so với năm 2024. Điều đặc biệt nằm ở chỗ, năm 2025 được xem là “năm thấp điểm” trong chu kỳ sản xuất hai năm của cây cà phê Arabica. Tuy nhiên, Brazil lại ghi nhận mức tăng trưởng kỷ lục, chủ yếu nhờ sự bùng nổ của sản lượng Robusta. Dự báo này không chỉ tác động đến thị trường nội địa mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến chuỗi cung ứng và giá cà phê toàn cầu – trong đó có cả Việt Nam.
Robusta: Chìa Khóa Cho Sản Lượng Cà Phê Tăng Cao
Trong bản cập nhật của Công ty Cung ứng Quốc gia Brazil (Conab), sản lượng Robusta (còn gọi là Conilon) được ước tính sẽ đạt 18,7 triệu bao – tăng tới 28,3% so với năm trước. Đây là mức tăng trưởng gần như chưa từng có trong vòng 10 năm qua. Robusta, vốn là loại cà phê có khả năng chịu hạn tốt và thường được sử dụng trong các dòng cà phê hòa tan, đang chứng minh vai trò quan trọng trong chiến lược thích ứng với biến đổi khí hậu của Brazil.
Các bang chủ lực sản xuất Robusta như Espírito Santo, Rondônia và Bahia đều ghi nhận mùa vụ thuận lợi, thời tiết ổn định trong giai đoạn ra hoa và đậu trái, từ đó nâng cao tỷ lệ đậu quả và kích thước hạt. Riêng Espírito Santo – bang chiếm gần 70% sản lượng Robusta toàn quốc – ước đạt 13,1 triệu bao, đóng vai trò dẫn dắt đợt tăng trưởng ngoạn mục này.
Bên cạnh điều kiện tự nhiên, chính sách hỗ trợ giống mới, cải thiện hệ thống tưới nhỏ giọt và tái canh bằng giống kháng sâu bệnh cũng đóng góp không nhỏ vào năng suất tăng vượt bậc. Sự phát triển nhanh của Robusta mang lại nguồn lực bổ sung cho ngành cà phê Brazil trong bối cảnh Arabica đang bước vào chu kỳ giảm.
Sự Đối Nghịch Của Arabica Trong Pha Suy Giảm
Trái ngược với Robusta, sản lượng Arabica – dòng cà phê cao cấp thường dùng trong các loại cà phê rang xay đặc sản – được dự báo sẽ giảm 6,6%, xuống còn khoảng 37 triệu bao. Sự sụt giảm này được lý giải bởi hai yếu tố chính:
-
Chu kỳ sinh học hai năm của cây Arabica, thường luân phiên giữa một năm được mùa và một năm mất mùa. Năm 2025 rơi vào pha “thấp”, nên sự suy giảm là xu thế tất yếu.
-
Thời tiết khô hạn kéo dài từ tháng 4–9/2024, đặc biệt tại bang Minas Gerais – nơi sản xuất Arabica lớn nhất Brazil. Điều này ảnh hưởng đến việc ra hoa và phát triển quả, dẫn đến tỷ lệ đậu trái thấp hơn.
Minas Gerais hiện chỉ còn ước tính khoảng 25,6 triệu bao, giảm hơn 2 triệu bao so với cùng kỳ năm trước. Một số vùng như Mogiana, Sul de Minas cũng ghi nhận tỷ lệ hạt lép và sâu bệnh tăng nhẹ.
Dù vậy, giới phân tích nhận định rằng sự suy giảm của Arabica vẫn nằm trong ngưỡng kiểm soát, nhờ Robusta “cứu nguy” đúng lúc và cung ứng ổn định từ các vùng trồng thay thế như Cerrado, São Paulo..
Tình Hình Xuất Khẩu Cà Phê Quý I Năm 2025
Theo số liệu sơ bộ của cơ quan hải quan Brazil, tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê quý I/2025 đạt 4,1 tỷ USD, tăng đến 68,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là dấu hiệu cho thấy thị trường thế giới đang có nhu cầu mạnh mẽ trở lại sau thời gian trầm lắng bởi tồn kho cao và lạm phát tiêu dùng.
Đặc biệt, các thị trường lớn như Mỹ, Đức, Nhật Bản và Ý tăng cường nhập khẩu trở lại, đồng thời các chuỗi cung ứng đang dần phục hồi sau gián đoạn vận chuyển trong năm 2023. Mặt khác, tỷ giá đồng real của Brazil giảm nhẹ trong quý đầu năm cũng giúp cà phê Brazil cạnh tranh tốt hơn trên thị trường quốc tế.
Các chuyên gia dự báo, nếu không có biến động lớn về thời tiết hoặc địa chính trị, xuất khẩu cà phê Brazil cả năm 2025 có thể đạt mức 14–15 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay. Điều này cũng sẽ gây sức ép lên các quốc gia xuất khẩu khác như Việt Nam, Colombia và Honduras.
Ảnh Hưởng Đến Giá Cà Phê Toàn Cầu Và Tác Động Tới Việt Nam
Việc Brazil nâng sản lượng cà phê – đặc biệt là Robusta – có thể ảnh hưởng đáng kể đến giá cà phê toàn cầu, nhất là trong bối cảnh nguồn cung Robusta trước đó bị thắt chặt do Việt Nam và Indonesia thiếu hàng. Hiện tại, giá cà phê Robusta trên sàn London vẫn đang neo ở mức cao (trên 3.400 USD/tấn), tuy nhiên áp lực điều chỉnh có thể diễn ra từ quý III/2025 khi Brazil bắt đầu vào mùa thu hoạch chính.
Với Việt Nam – quốc gia xuất khẩu Robusta lớn nhất thế giới – điều này đặt ra hai thách thức lớn:
– Cần gia tăng tốc độ tái canh, áp dụng canh tác bền vững để duy trì năng suất trước áp lực cạnh tranh.
– Cần chuyển dịch cơ cấu sang sản phẩm giá trị gia tăng như rang xay, cà phê đặc sản hoặc chuỗi OEM để giảm phụ thuộc vào giá thô.
Nếu không có chiến lược kịp thời, Việt Nam có thể bị giảm thị phần tại các thị trường truyền thống khi Brazil đẩy mạnh bán hàng với giá cạnh tranh và chất lượng ổn định hơn.
Triển Vọng Trung Hạn Và Thách Thức Tồn Tại
Dù triển vọng ngắn hạn khá tích cực, song ngành cà phê Brazil vẫn đối diện nhiều thách thức trong trung hạn:
– Biến đổi khí hậu tiếp tục làm lệch pha mùa vụ, gây bất ổn cho cây cà phê arabica nhạy cảm với thời tiết.
– Tình trạng thiếu lao động nông nghiệp, chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tăng cao ảnh hưởng đến lợi nhuận.
– Áp lực giảm phát thải khí nhà kính từ các nhà nhập khẩu lớn (EU, Mỹ) đòi hỏi Brazil phải đầu tư mạnh vào chứng chỉ bền vững.
Tuy nhiên, với khả năng điều chỉnh linh hoạt, năng lực chế biến sâu và đầu tư bài bản vào nghiên cứu giống mới, Brazil vẫn sẽ giữ vững vai trò là trung tâm chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu trong 5–10 năm tới.
Kết Luận
Việc Brazil nâng dự báo sản lượng cà phê năm 2025 lên 55,7 triệu bao – bất chấp đây là năm thấp điểm của chu kỳ Arabica – cho thấy năng lực vượt trội trong điều phối nông nghiệp và đổi mới giống. Sự bùng nổ của Robusta không chỉ cứu cánh cho sản lượng quốc gia mà còn định hình lại thị trường cà phê thế giới, kéo theo tác động lên giá cả, chuỗi cung ứng và chiến lược của các nước xuất khẩu khác.
Việt Nam, trong vai trò quốc gia xuất khẩu lớn thứ hai thế giới, cần xem đây là hồi chuông cảnh báo chiến lược. Chỉ khi chủ động chuyển đổi, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu cà phê bền vững, chúng ta mới có thể duy trì vị thế và phát triển trong kỷ nguyên cạnh tranh khốc liệt mới
